Józef Mondschein

Mondschein pochodził z rodziny o bogatych tradycjach – jego ojciec, Karol, był właścicielem ziemskim i powstańcem z 1863 roku, natomiast matka, Katarzyna z Modrzewskich, również miała istotny wpływ na jego wychowanie. Wczesne wykształcenie uzyskał w Siedlcach, a następnie planował kontynuować naukę w Uniwersytecie Jagiellońskim. Jego intelektualne otoczenie obejmowało wpływ Ludwika St. Licińskiego, z którym utrzymywał bliskie relacje, zarówno literackie, jak i osobiste.

W czasie I wojny światowej Mondschein mieszkał na Morawach, a po zakończeniu konfliktu spędził rok na Śląsku Cieszyńskim. Po odzyskaniu niepodległości, rozpoczął pracę w Ministerstwie Spraw Zagranicznych jako referent w wydziale prasowym, a później objął stanowisko kierownika Agencji Prasowej „Orient” w Wilnie. Po powrocie do Warszawy, całkowicie poświęcił się działalności pisarskiej oraz przekładowej.

Jego twórczość literacka miała swoje początki już w młodzieńczych latach i obejmowała współpracę z wieloma pismami, zarówno krajowymi, jak Krytyka, Naprzód, Nowa Reforma, jak i zagranicznymi. W latach 1928-1929 był redaktorem działu literackiego tygodnika Świat i Ojczyzna, wydawanego w Cieszynie, gdzie poznał Gustawa Morcinka.

Po wybuchu II wojny światowej, Mondschein przebywał w Atenach, jednak zmuszony był do ucieczki do Francji. Okres wojny spędził w obozach dla uchodźców, a po wojnie mieszkał w Strasburgu, a następnie osiedlił się w południowej Francji. Ostatnie lata jego życia były naznaczone ciężką chorobą, a po jego śmierci został pochowany w Plan-de-la-Tour w departamencie Var we Francji. Był żonaty z Zofią Gulińską.

Mondschein zajmował się także przekładami dzieł autorów z różnych krajów. Tłumaczył na język polski książki takich pisarzy jak Leonid Andriejew, Arkadij Awierczenko, Anton Czechow, Maksim Gorki, czy Fiodor Sołogub. W jego dorobku znajdują się także przekłady literatury angielskiej, niemieckiej oraz węgierskiej, a w szczególności dzieł Martina Andersen Nexø, do którego to poznania w Polsce wniósł znaczący wkład.

W twórczości własnej Mondschein wydał wiele dzieł, w tym Triumf Judasza (nowele, Warszawa 1908), Słowacki w Krakowie (satyry, Lwów 1908), czy Ciernie śląskie (poezje, Lwów 1920). Jednak pomimo jego zaangażowania, twórczość Mondscheina nie osiągnęła szerokiego uznania, z wyjątkiem tomiku wierszy Ciernie śląskie, który wyrażał protest przeciw uciskowi społecznemu i narodowemu na Śląsku Cieszyńskim, z silnymi akcentami rewolucyjnymi.