Zofia Garbaczewska-Pawlikowska

---

Życiorys

Dzieciństwo Zofii Garbaczewskiej-Pawlikowskiej miało miejsce w Sosnowcu, w rodzinie, której członkowie zajmowali się aptekarstwem przez dwa pokolenia. Jej ojciec był właścicielem apteki przed wybuchem II wojny światowej, a także najmłodsza siostra, Krystyna, ukończyła studia z zakresu farmacji.

W czasie II wojny światowej rozpoczęła swoją edukację artystyczną w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, która w tym czasie została przemianowana na Staatliche Kunstgewerbeschule Krakau. Wśród jej wykładowców znajdowali się znani artyści, tacy jak profesor Władysław Jarocki, Wojciech Weiss, Stanisław Kamocki oraz Fryderyk Pautsch.

Po zakończeniu wojny, Zofia Garbaczewska-Pawlikowska ukończyła naukę farmacji na Akademii Medycznej, a następnie studiowała historię sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Była żoną Wiktora Pawlikowskiego, uznanego artysty malarza, który zmarł w 1982 roku.

Początkowo pracowała jako farmaceutka, a później jako chemiczka, ale równocześnie rozwijała swoją pasję do malarstwa oraz pisania. W dorobku artystycznym ma 20 publikacji, w tym tomików poezji oraz autobiograficznych opowiadań.

Garbaczewska-Pawlikowska brała udział w wielu indywidualnych wystawach malarskich zarówno w Polsce, jak i za granicą, z takimi osiągnięciami jak wystawy w USA, Kanadzie, Wielkiej Brytanii oraz we Włoszech, gdzie w Bellagio znajduje się stała ekspozycja jej prac. Jej największe sukcesy w twórczości malarskiej oraz literackiej miały miejsce w latach 80. XX wieku. Zdobyła liczne nagrody, w tym medal Narodowej Sztuki Polskiej.

Była aktywnym członkiem Konfraterni Poetów, krakowskiego oddziału Związku Literatów Polskich, a także Bronowickiego Stowarzyszenia Przyjaciół Sztuk Wszelkich. Zmarła 13 sierpnia 2017 roku w wieku 95 lat. Jej ostatnie miejsce spoczynku znajduje się na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie, a także na cmentarzu wojskowym przy ul. Prandoty, gdzie została pochowana 21 sierpnia 2017 roku.

Twórczość malarska

W 1976 roku Zofia Garbaczewska-Pawlikowska uzyskała tytuł artysty plastyka, nadawany przez Ministerstwo Kultury i Sztuki. Jej dorobek malarski jest niezwykle różnorodny, ponieważ korzystała z technik takich jak olej, pastel, akwarela oraz akryl.

W największym stopniu w swoich akwarelach artystka uwieczniała kapliczki, kościółki, cerkwie, kwiaty oraz piękne pejzaże. Uczestniczyła w licznych plenerach, co pozwoliło jej na rozwinięcie swojego stylu i poszerzenie inspiracji.

Garbaczewska-Pawlikowska stworzyła blisko 100 portretów, w których uchwyciła dzieci z przedszkoli oraz szkół w Krakowie i Nowym Targu. Te dzieła były prezentowane na czterech wystawach zorganizowanych w latach 1980 i 1981, a około 30 z nich przekazała do Centrum Zdrowia Dziecka, co świadczy o jej zaangażowaniu w pomoc dzieciom.

Artystka zajmowała się także malowaniem ikon oraz tworzeniem ich koszulek z oksydowanej blachy. W 1992 roku uczestniczyła w Festiwalu Sztuki Polskiej, który miał miejsce w Chicago oraz Toronto, gdzie miała okazję zaprezentować swoje prace szerszej publiczności.

W Warszawie, w Polish Club London – Balham, zaprezentowała swoje obrazy w kwietniu 1992 roku. Warto również dodać, że w malowniczej miejscowości Bellagio, nad jeziorem Como, znajduje się stała ekspozycja jej twórczości w galerii Grand Hotelu Villa Serbelloni.

Indywidualne wystawy pejzażu włoskiego miały miejsce w różnych krakowskich galeriach, takich jak Pałac Pugetów, Śródmiejski Ośrodek Kultury, MPiK oraz Galeria „Helena”. W marcu 1993 roku Telewizja Polska, Radio Kraków oraz Radio Alfa dedykowały programy jej twórczości poetyckiej i malarskiej.

W 2003 roku w Galerii „Helena” w Krakowie miała miejsce wystawa ikon namalowanych przez artystkę. Natomiast w styczniu 2005 roku zaprezentowała swoje malarstwo oraz dorobek poetycki w Galerii Audialnia w Krakowie, której organizatorami byli państwo Stanisława i Roman Hnatowiczowie.

Wystawa indywidualna jej prac malarskich pt. „Kościółki, Kapliczki, Ikony” odbyła się w Klubie Profesora Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, a jej otwarcie miało miejsce 23 października 2008 roku.

Twórczość literacka

Zofia Garbaczewska-Pawlikowska zadebiutowała jako poetka w 1991 roku, kiedy to opublikowała swój pierwszy zbiór wierszy pod tytułem Alfabet tajemnic, co wartko zwraca uwagę na późny czas jej literackiego startu.

Na bazie wybranych dzieł, które koncentrują się na miłości, stworzono w 2002 roku monodram Szeptem o miłości… zwariowanej. Występ, w głównym wykonaniu aktorki teatralnej Barbary Omielskiej, odbył się w Nowohuckim Centrum Kultury. Wydarzenie było także wzbogacone o wystawę akwareli samej Zofii, co przyczyniło się do głębszego kontekstu jej twórczości.

Andrzej Ostoja-Solecki wykorzystał fragmenty poezji Zofii, aby udekorować album z pracami malarskimi Stanisława Jakubczyka, który zawiera 50 gwaszy ilustrujących cerkwie połemkowskie. To zestawienie sztuk wizualnych i literackich stwarza wyjątkowe połączenie dwóch różnych form ekspresji artystycznej.

W 2007 roku, z okazji 85. urodzin artystki, Krakowski Oddział Związku Literatów Polskich oraz Śródmiejski Ośrodek Kultury w Krakowie zorganizowali wyjątkowe spotkanie poetyckie. Wiersze były czytane przez Alicję Kondraciuk, przy akompaniamencie muzyki fletu, wykonywanej przez Annę Kozłowską. Na tym spotkaniu zaprezentowano również książkę Zakamarki pamięci, która zbiera wybrane wiersze autorki, wraz z wstępem autorstwa Krzysztofa Lisowskiego.

Z kolei wiersze zatytułowane Co ja tu robię oraz Aparat przyniosły Zofii I nagrodę w X Konkursie Literackim, który był organizowany przez krakowski „Bunkier Sztuki” oraz Fundację Sztuki Osób Niepełnosprawnych, a także kwartalnik „Słowem i Kształtem”.

Opublikowane pozycje

Zofia Garbaczewska-Pawlikowska, uznana poetka i autorka prozy, pozostawiła za sobą bogaty dorobek literacki, w którym znajdziemy zarówno tomiki poezji, jak i prozę wspomnieniową. Oto niektóre z jej najważniejszych publikacji:

• Alfabet tajemnic (1991, tomik poetycki),
• Kłódka czasu (1993, tomik poetycki),
• Zagłębienie w dłoni (1994, tomik poetycki),
• Skarby na czarną godzinę (1995, tomik poetycki),
• Obłaskawić dzień (1996, tomik poetycki),
• Opieram się o wiatr (1996, wybór wierszy),
• Krajobraz życia (1996, proza wspomnieniowa),
• Zmiana Kalendarzy (1997) ISBN 83-86900-40-7,
• Nie ma ciszy (1998),
• Mini szepty (1998, wybór najkrótszych wierszy wydany przez Wydawnictwo Miniatura) ISBN 83-7081-338-0,
• Trzecia część życia (1999),
• Poezje (1999) ISBN 83-87842-14-1,
• Oto jestem (2000),
• Okruchy raju (2000),
• Zakręty (2001, wybór wierszy),
• Palaące fotografie (2002) ISBN 83-89186-15-2,
• Reminiscencje i W blasku zachodzącego życia (2003, zbiorek poezji podzielony przez autorkę na dwie części ze względu na odrębność tematyczną i chronologiczną wierszy, zaopatrzony w dwa różne tytuły i dwie odmienne okładki na awersie i rewersie) ISBN 83-89186-65-9,
• Pół na pół (2004),
• Cisza między wierszami (2005) ISBN 83-89707-48-9,
• Jutra może nie być (2006/2007) ISBN 83-7490-041-5,
• Andrzeja Ostoja-Solecki Połemkowskie cerkwie w malarstwie Stanisława Jakubczyka (2006, album przedstawiający obrazy drewnianego budownictwa sakralnego na polskim i słowackim Pogórzu Karpackim, namalowane przez Stanisława Jakubczyka, w którym wykorzystano poezje Zofii Garbaczewskiej-Pawlikowskiej) ISBN 978-83-925339-0-0,
• Zakamarki pamięci (2007, wybór wierszy, wydanie jubileuszowe) ISBN 978-83-7490-062-1,
• Żyję z przyzwyczajenia (luty 2009, tomik poetycki, wiersze zawierające refleksje 87-letniej autorki na temat życia ludzkiego i wyroku śmieci, który jest nierozerwalnie z nim związany i od momentu urodzenia ciąży nad każdym z nas; na okładce akwarela poetki przedstawiająca kapelusz ozdobiony wstążką i bukiet kwiatów).

Reakcje krytyki

W wierszach Zofii Garbaczewskiej-Pawlikowskiej odczuwalna jest głębia ludzkich doświadczeń, przedstawiona w sposób unikalny, za pomocą kilku wyrazów i malarskich kresek. Autorowi udało się uchwycić całą paletę emocji i refleksji dotyczących upływu czasu oraz przemyśleń człowieka, który przeszedł przez życie, nabywając rozmaite doświadczenia, zarówno te pozytywne jak i negatywne.

Z kilku wyrazów, kilku kresek malarskiej wyobraźni wyłania się cały świat, prawdziwa pełnia ludzkiego doświadczenia. Niektóre wiersze to małe studia natury ludzkiej, refleksja o upływającym czasie, o patrzeniu na minione i mijające życie z perspektywy człowieka starszego, dojrzałego, doświadczonego, bogatego w osobiste wzloty i klęski. …niebagatelnym walorem tych wierszy jest ich klarowny język, poetyka skrótu doprowadzona do dużego mistrzostwa w cyklu poetyckich miniatur, przypominających japońskie haiku; to blaski myśli, obrazy oświetlone momentem blasku, raz i na zawsze, abyśmy dostrzec mogli jakiś istotny walor egzystencjalnej refleksji, promień łączący „wysokie” z „niskim”, aspekt metafizyczny ludzkiego bytowania, poczucie łączności i pokrewieństwa z Innym Światem i z tymi, którzy już przekroczyli niewidzialną granicę.

Krytyk Krzysztof Lisowski podkreśla, jak istotne jest dla Garbaczewskiej-Pawlikowskiej ukazanie blasku myśli oraz głębokiej refleksji egzystencjalnej w jej twórczości.

---

Oceń: Zofia Garbaczewska-Pawlikowska

---