Jerzy Słuczan-Orkusz

---

Życiorys

Jerzy Słuczan-Orkusz rozpoczął swoją przygodę ze sztuką w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych we Wrocławiu w 1948 roku. Jego naukę prowadziła Halina Jastrzębowska, która niestety opuściła uczelnię w 1952 roku. W 1953 roku ukończył studia jako jeden z trzech pierwszych absolwentów, zdobywając dyplom ze specjalizacją w obszarze szkła.

Po uzyskaniu dyplomu, Słuczan-Orkusz podjął pracę jako projektant w hucie szkła „Józefina”, obecnie znanej jako Huta Szkła Kryształowego „Julia”, znajdującej się w Piechowicach. To tam, w trakcie studiów, odbył praktyki, które zaowocowały późniejszymi kontaktami i wspólnym zorganizowaniem ośrodka wzorcującego już w 1953 roku. To również w tym miejscu namówił swojego kolegę ze studiów, grafika Zygmunta Waśniewskiego, do podjęcia współpracy w zakresie grawerstwa.

Słuczan-Orkusz pracował w Piechowicach do 1957 roku, a jego pierwsze prace, mimo że niepozbawione wad, były dostosowane do panujących warunków technicznych i ekonomicznych. Jednakże, to jego późniejsze projekty ze szkła kryształowego, formowane ręcznie, zyskiwały już większe uznanie w branży.

Po odejściu z Piechowic, w latach 1957-1959 prowadził pracownię szkła w wrocławskiej Pracowni Sztuk Plastycznych. W 1959 roku zyskał stanowisko kierownicze ośrodka wzorcującego w hucie szkła „Nysa” w Pieńsku, która była wówczas jedyną hutą w Polsce produkującą szkło oświetleniowe. Projekty Słuczan-Orkusza w tej dziedzinie charakteryzowały się segmentową budową, co umożliwiało ich elastyczne wykorzystanie w różnorodnych pomieszczeniach.

Doświadczenie zdobyte w hucie „Nysa” wykorzystał po odejściu w 1964 roku, pracując w poznańskiej Spółdzielni Pracy „Lumen” oraz w Zakładach Projektowania Sprzętu Oświetleniowego przy Wojewódzkim Ośrodku Techniki.

W 1968 roku dołączył do krakowskiej filii Instytutu Szkła, gdzie pozostał do 1981 roku, z przerwą na pracę w latach 1974-1979 w Branżowym Ośrodku Wzornictwa w Sosnowcu. W Krakowie miał dostęp do nowoczesnego zaplecza technicznego, co pozwoliło mu rozwijać różnorodne projekty, w tym szkieł barwnych o ciekawych fakturach, wyróżniających się paraunikatowym charakterem. W jego dorobku znajdowały się szkła mleczne, przydymione oraz w odcieniach takich jak żółć, czerwień i bursztyn, które czerpały inspiracje z tradycji europejskiej i orientalnej.

W 1971 roku Słuczan-Orkusz miał zaszczyt zaprezentować swoje prace w galerii Desy w Krakowie na ul. św. Jana. Jego wystawa spotkała się z entuzjastycznym przyjęciem, co skłoniło Instytut do otwarcia sklepu firmowego na pl. Mariackim. Chociaż prace artysty cieszyły się popularnością, pojawiały się również krytyki dotyczące nieostrożnego balansowania między oryginalnością projektu a historycznymi zapożyczeniami.

W latach 1982-1991 Słuczan-Orkusz był głównym projektantem w HS INCO „Tarnowiec” w Tarnowcu, gdzie projektował zarówno szkło użytkowe, jak i oświetleniowe. Z tego okresu pochodzą minimalistyczne naczynia w czarno-białej palecie, wykonane w nieprzezroczystym, dwuwarstwowym szkle sodowym, które nawiązywały do prostych form geometrycznych. Niektóre z nich inspirowały się również naczyniami z różnych epok i kultur.

Nagrody

Jerzy Słuczan-Orkusz, znany ze swoich znaczących osiągnięć w dziedzinie wzornictwa, zdobył liczne nagrody w ciągu swojej kariery. Jego prace wyróżniały się innowacyjnością oraz estetyką, co zostało docenione przez różne instytucje.

• 1967 – nagroda Rady Wzornictwa i Estetyki Produkcji Przemysłowej,
• 1969 – nagroda II stopnia za kompozycję przestrzenną i kompozycję graficzną stoiska na XXXVIII MTP (we współpracy z Janem Sylwestrem Drostem),
• 1970 – nagroda MKiS za osiągnięcia w rozwoju wzornictwa przemysłowego,
• 1971 – Złoty Merkury za projekt pawilonu na XXXX MTP (we współpracy z Janem Sylwestrem Drostem),
• 1974 – I nagroda na Ogólnopolskiej Wystawie Szkła Artystycznego i Użytkowego w Katowicach,
• 1977 – brązowy medal za projekt pawilonu ceramiki i szkła na MTP (we współpracy z Janem Sylwestrem Drostem).

Te nagrody są dowodem na wkład Jerzego Słuczan-Orkusza w rozwój sztuki użytkowej i wzornictwa, podkreślając jego umiejętność tworzenia funkcjonalnych, a zarazem estetycznych rozwiązań.

Wystawy

Wystawy indywidualne

Artysta Jerzy Słuczan-Orkusz zorganizował szereg znaczących wystaw, które przyczyniły się do popularyzacji jego twórczości oraz wzbogacenia polskiej kultury artystycznej. Wśród tych wydarzeń można wymienić:

• 1962 – wystawa w Kordegardzie w Warszawie,
• 1970 – wystawa w Klubie MPiK w Warszawie,
• 1971 – wystawa w Desie w Krakowie,
• 1972 – wystawa w Muzeum Narodowym w Krakowie,
• 1973 – wystawa w BWA w Katowicach,
• 1975 – wystawa w Muzeum w Grudziądzu.

Wystawy zbiorowe

Równocześnie Słuczan-Orkusz brał udział w licznych wystawach zbiorowych, które również miały duże znaczenie w kontekście sztuki polskiej. Oto niektóre z nich:

• 1954 – I Ogólnopolska Wystawa Ceramiki i Szkła Artystycznego we Wrocławiu,
• 1960 – II Ogólnopolska Wystawa Ceramiki i Szkła Artystycznego we Wrocławiu,
• 1963 – Verrerie européenne 1858-1963, Liège,
• 1968 – 3-Bienalu Industrijskego Oblikovanja, Lublana,
• 1969 – Ceramika i szkło. Wystawa polskiej sztuki użytkowej w XXV-lecie Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, Muzeum Śląskie we Wrocławiu,
• 1969 – Wzornictwo w Przemyśle Szklarskim i Ceramicznym, IWP w Warszawie,
• 1972 – Kunstlerisches Glas aus VR Polen, Berlin,
• 1974 – Ogólnopolska Wystawa Szkła Artystycznego i Użytkowego w Katowicach,
• 1974 – Artistic Glass, Londyn,
• 1976 – I Ogólnopolskie Triennale Szkła, Muzeum Ziemi Kłodzkiej w Kłodzku,
• 1977 – Ogólnopolska Wystawa Szkła Artystycznego i Użytkowego w Katowicach,
• 1979 – Ogólnopolska Wystawa Szkła Unikatowego i Przemysłowego w Katowicach,
• 1987–1988 – Polskie szkło współczesne, IWP w Warszawie.

---

Oceń: Jerzy Słuczan-Orkusz

---