Witold Zalewski, który przyszedł na świat 4 stycznia 1921 roku w Siedlcach, był wybitną postacią w polskim świecie literackim i publicystycznym. Jego życie zakończyło się 4 lutego 2009 roku w Warszawie, gdzie zmarł po długiej i twórczej drodze artystycznej.
Był nie tylko pisarzem, ale także publicystą, scenarzystą oraz reportażystą, co sprawiło, że jego twórczość miała różnorodny charakter i obejmowała liczne gatunki literackie. Witold Zalewski miał również zaszczyt uczestniczyć w powstaniu warszawskim, co znacząco wpłynęło na jego późniejsze pisarstwo oraz spojrzenie na historię i społeczeństwo.
Życiorys
Witold Zalewski przyszedł na świat w rodzinie o bogatych tradycjach. Jego ojcem był Władysław, adwokat i major Wojska Polskiego, który zmarł w 1956 roku, a matką Wanda z Jasieńskich, która odeszła w 1991 roku. W okresie niemieckiej okupacji zaangażował się w życie literackie oraz ruch oporu; uczęszczał na tajne komplety historii na Uniwersytecie Ziem Zachodnich oraz był członkiem Armii Krajowej. W 1943 roku zadebiutował jako pisarz w piśmie „Dźwigary”.
Walczył w regionie Lubelskim, a jego udział w powstaniu warszawskim był znaczący, zwłaszcza podczas zdobywania budynku PAST-y, gdzie odniósł poważne rany. Po kapitulacji powstania w 1944 roku znalazł się w Stalagu-IVB/Z w Zeithain, gdzie przebywał do 1945 roku. Po zakończeniu wojny, w 1946 roku, rozpoczął karierę w redakcji tygodnika „Pokolenie”. Od 1948 roku był współredaktorem „Nowin Literackich”, co pozwoliło mu na aktywne uczestnictwo w życiu literackim kraju.
W latach 1952–1963 współpracował z „Przeglądem Kulturalnym”, a od 1963 do 1970 roku był związany z „Kulturą”. W latach 1967–1989 pełnił funkcję kierownika literackiego w Zespole Filmowym „Tor”. Zalewski był również członkiem Związku Literatów Polskich i 23 sierpnia 1980 roku przyłączył się do apelu 64 uczonych oraz pisarzy, nawołując władze komunistyczne do rozpoczęcia dialogu z robotnikami protestującymi. Należał do PZPR, z której zrzekł się członkostwa po 13 grudnia 1981 roku.
Jego życie zakończyło się w Warszawie, a 12 lutego 2009 roku został pochowany w grobie rodziny Zalewskich na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera D-4-28).
Twórczość
Witold Zalewski to wszechstronny twórca, którego dorobek artystyczny obejmuje liczne dzieła literackie, które zachwycają głębią i różnorodnością tematów. Poniżej przedstawiamy szczegółowy wykaz jego najważniejszych publikacji:
- 1946 – Śmiertelni bohaterowie,
- 1949 – Broń,
- 1950 – Traktory zdobędą wiosnę,
- 1951 – Urodzaj,
- 1953 – Na wirażu,
- 1957 – Ziemia bez nieba,
- 1958 – W poszukiwaniu dnia dzisiejszego,
- 1960 – Ranny w lesie,
- 1960 – Widok Żółtej Rzeki. Chiny (seria: „Świat się zmienia”),
- 1963 – Półsezon w wielkim świecie (seria: „Świat się zmienia”),
- 1964 – Pruski mur,
- 1965 – Noce i świt i inne utwory,
- 1968 – Odmiany nadziei,
- 1972 – Splot słoneczny,
- 1975 – Czarne jagody,
- 1976 – Dolina Królów,
- 1979 – Ostatni postój,
- 1981 – Niezwyciężeni,
- 1985 – Pożegnanie twierdzy,
- 1988 – Wysłannik.
Dzięki swoim utworom, Zalewski pozostawił trwały ślad w polskiej kulturze, wzbogacając ją o przemyślenia i refleksje na temat współczesności.
Ordery i odznaczenia
Witold Zalewski został uhonorowany wieloma prestiżowymi odznaczeniami, które podkreślają jego zasługi. Poniżej przedstawiamy niektóre z przyznanych mu tytułów.
- Order Sztandaru Pracy II klasy,
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski,
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (przyznany 11 lipca 1955 roku),
- Krzyż Walecznych,
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (przyznany 12 stycznia 1955 roku).
Nagrody
Witold Zalewski, jako wybitny twórca, otrzymał wiele wyróżnień, które podkreślają jego znaczenie w świecie literatury.
- otrzymał Państwową Nagrodę Artystyczną III stopnia w dziale literatury za zbiór reportaży literackich pt. Traktory zdobędą wiosnę w 1950 roku,
- został laureatem Nagrody Ministra Kultury i Sztuki II stopnia w 1965 roku,
- zdobył Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki I stopnia w dziedzinie literatury za książkę Ostatni pokój w 1981 roku,
- otrzymał Nagrodę Funduszu Literatury w 1989 roku,
- zdobył Nagrodę Literacką im. Władysława Reymonta za całokształt twórczości w 2003 roku.
Przypisy
- Witold Zalewski – historia spełniona [online], Rzeczpospolita [dostęp 30.09.2023 r.]
- Cmentarz Stare Powązki: ZALEWSCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 18.12.2019 r.]
- Bohdan Urbankowski, Czerwona msza czyli uśmiech Stalina, t. 2, Warszawa 1998, s. 315.
- M.P. z 1955 r. nr 70, poz. 888 - Uchwała Rady Państwa z dnia 12.01.1955 r. nr 0/105 - na wniosek Zarządu Głównego Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej „Prasa”.
- a b M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
- Apel (dokument KSS KOR, Archiwum Opozycji IV/04.05.43 [b.n.s])
- Literatura i literaci w czasach zniewolenia
- Witold Zalewski w bazie filmpolski.pl
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Jolanta Żółkowska | Henryk Albin Tomaszewski | Teodor Roland | Jerzy Tchórzewski | Jerzy Słuczan-Orkusz | Witold Dederko | Iwona Pokora | Aleksander Fogiel | Małgorzata Maciągowa | Wiesław Łuka | Bohdan Korzeniewski | Stanisław Pieńkowski (pisarz) | Jarosław Zaniewicz | Zygmunt Greń | Witold Grodzki | Zbigniew Kryński | Rafał Mroczek | Marcin Sójka | Mieczysław Baryłko | Joanna ŻółkowskaOceń: Witold Zalewski