Zbigniew Lorkiewicz

---

Życiorys

Zbigniew Lorkiewicz to postać, która w znaczący sposób wpłynęła na rozwój mikrobiologii i weterynarii w Polsce. W 1939 roku ukończyłGimnazjum im. Bolesława Prusa w Siedlcach. W czasie II wojny światowej kontynuował naukę w Liceum Handlowym oraz zdobywał wiedzę poprzez tajne komplety. Po wojnie, w 1944 roku, rozpoczął studia na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej, na Wydziale Lekarsko-Weterynaryjnym.

W 1946 roku jego kariera naukowa nabrała tempa, gdy został zastępcą asystenta w Katedrze Mikrobiologii Weterynaryjnej, a dwa lata później uzyskał dyplom lekarza weterynarii. Jego praca doktorska, obroniona w 1951 roku, dotyczyła typowania Escherichia coli przy użyciu bakteriofagów. W tym okresie był również jednym z głównych organizatorów Oddziału Pryszczycowego w Instytucie Weterynaryjnym w Zduńskiej Woli, gdzie pełnił rolę kierownika Działu Serologii.

Od 1954 roku Zbigniew Lorkiewicz powrócił do Lublina, gdzie objął stanowisko samodzielnego pracownika w Katedrze Mikrobiologii Ogólnej Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi, którą kierował Władysław Kunicki-Goldfinger. Jego kariera rozwijała się dynamicznie, co potwierdzają staże w renomowanych instytucjach, takich jak Lister Institute w Londynie oraz pracownia Wacława Szybalskiego na Uniwersytecie Rutgersa w USA.

W 1961 roku objął stanowisko kierownika Katedry Mikrobiologii Ogólnej na UMCS, a zaledwie kilka lat później, w 1964 roku, został mianowany profesorem nadzwyczajnym, a w 1972 roku profesorem zwyczajnym. Był również zaangażowany w tworzenie kierunku biotechnologii, który organizował na uczelni, oraz prowadził Środowiskowe Studium Doktoranckie z Mikrobiologii, które zaowocowało wypromowaniem czternastu doktorów, z których aż siedmiu uzyskało habilitację, w tym Mieczysław Kowalski.

Pełnił wiele ważnych funkcji, w tym rektora UMCS w latach 1969-1972. Jego dorobek naukowy obejmuje 130 prac oryginalnych, a także współautorstwo podręcznika do ćwiczeń z genetyki bakterii, za co otrzymał Nagrodę II stopnia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

W ich gronie znalazły się także członkostwa w Polskiej Akademii Nauk, do której został przyjęty jako członek korespondent w 1979 roku, a w 1994 roku jako członek rzeczywisty. Ponadto, był także związany z Polską Akademią Umiejętności. Jego działalność naukowa obejmowała przewodniczenie radzie naukowej Centrum Mikrobiologii i Wirusologii PAN oraz członkostwo w wielu innych gremiach związanych z mikrobiologią i biotechnologią. Lorkiewicz był także redaktorem czasopism naukowych, takich jak Acta Microbiologica Polonica, Genetica Polonica, Postępy Mikrobiologii, Biuletyn Polskiej Akademii Nauk oraz Applid Biology Communications.

Zainteresowania naukowe

Do głównych obszarów zainteresowań naukowych Zbigniewa Lorkiewicza zalicza się szereg istotnych tematów, które miały kluczowe znaczenie w jego karierze badawczej.

• bakterie chorobotwórcze dla zwierząt, szczególnie różne szczepy Escherichia coli, które były badane we wczesnym etapie jego pracy naukowej,
• badania podstawowe nad właściwościami DNA oraz mutagenezą, mające wielkie znaczenie w biologii molekularnej; wiele z tych prac zyskało dużą liczbę cytatów oraz uznanie w środowisku naukowym,
• plazmidy Enterobacteriaceae, które obejmują badania ich właściwości molekularnych oraz wpływu na metabolizm komórkowy,
• analiza plazmidów pałeczek jelitowych, za którą autor został wyróżniony Nagrodą Sekretarza Naukowego PAN w 1975 roku,
• bakterie glebowe Rhizobium, szczególnie te, które współżyją w symbiozie z roślinami motylkowymi; badania te uznano za pionierskie oraz doprowadziły do stworzenia metod mapowania chromosomu Rhizobium trifolii oraz wykrycia jego DNA plazmidowego,
• wszechstronna analiza składu, budowy i struktury warstw powierzchniowych bakterii Rhizobium, a także ich rola w tworzeniu efektywnych układów symbiotycznych, które były jednymi z pierwszych badań tego typu na świecie, nagrodzonych Nagrodą Sekretarza Naukowego PAN w 1973 roku,
• badania dotyczące budowy warstw powierzchniowych bakterii Azospirillum,
• przenoszenie genów nif, odpowiedzialnych za wiązanie azotu przez inne mikroorganizmy, co również zostało docenione przez rektora UMCS oraz Sekretarza Naukowego PAN.

Publikacje

Wśród publikacji autorstwa Zbigniewa Lorkiewicza znajdują się różnorodne prace naukowe oraz podręczniki, które znacząco wpłynęły na rozwój mikrobiologii. Wśród nich wyróżniają się następujące tytuły:

• Bakteriofagi i zastosowanie ich w praktyce weterynaryjnej (1950),
• Niektóre z problemów fagoterapii (1951),
• Ostatnie badania nad budową antygenową włoskowca różycy (1953),
• Zmienność wirusa pryszczycy (1955),
• Pryszczyca (1956),
• Wpływ analogów tyminy na „Bacillus subtilis” (1960),
• Produkcja biomasy przy zastosowaniu procesów mikrobiologicznych na różnych substratach (1975),
• Wpływ plazmidów na komórkę bakteryjną (1976),
• Stan obecny mikrobiologii w Polsce (1978),
• Zastosowanie inżynierii genetycznej w hodowli roślin (1985),
• „Clostridium botulinum” i toksyna botulinowa (1987),
• Biologiczne wiązanie azotu (1988),
• Nauka w Makroregionach Środkowo-Wschodnim i Północno-Wschodnim (1988).

Odznaczenia

Osoby, które odgrywają ważną rolę w społeczeństwie, są zazwyczaj wyróżniane za swoje osiągnięcia oraz wkład w rozwój kraju. Zbigniew Lorkiewicz jest jednym z tych, którzy zdobyli liczne odznaczenia, świadczące o jego znaczącej aktywności i poświęceniu.

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Medal Komisji Edukacji Narodowej,
• Medal Zasłużonego Nauczyciela,
• Zasłużony dla Województwa Lubelskiego,
• Zasłużony dla Województwa Rzeszowskiego,
• Zasłużony dla Wojska Polskiego.

---

Oceń: Zbigniew Lorkiewicz

---